Чех

| image_flag = Flag of the Czech Republic.svg | flag_type = Төрийн далбаа | image_coat = Coat of arms of the Czech Republic.svg | symbol_type = | coa_size = 80 | national_motto =

"Үнэн ялдаг" | national_anthem =

"Миний эх орон хаана байна"
| image_map = EU-Czechia.svg | map_caption = | image_map2 = | capital = Праг | coordinates = | largest_city = capital | languages_type = Албан ёсны хэл | languages = Чех хэл | languages2_type = , Belarusian and Vietnamese since 4 July 2013, see [http://zpravy.idnes.cz/vietnamci-oficialni-narodnostni-mensinou-fiq-/domaci.aspx?c=A130703_133019_domaci_jj Česko má nové oficiální národnostní menšiny. Vietnamce a Bělorusy] ). Article 25 of the Czech Charter of Fundamental Rights and Freedoms ensures the right of the national and ethnic minorities to education and communication with the authorities in their own language. Act No. 500/2004 Coll. (''The Administrative Rule'') in its paragraph 16 (4) (''Procedural Language'') ensures that a citizen of the Czech Republic who belongs to a national or an ethnic minority, which traditionally and on a long-term basis lives within the territory of the Czech Republic, has the right to address an administrative agency and proceed before it in the language of the minority. If the administrative agency has no employee with knowledge of the language, the agency is bound to obtain a translator at the agency's own expense. According to Act No. 273/2001 (''Concerning the Rights of Members of Minorities'') paragraph 9 (''The right to use language of a national minority in dealing with authorities and in front of the courts of law'') the same also applies to members of national minorities in the courts of law.}} }} | languages2 = | ethnic_groups = | ethnic_groups_year = 2021 | ethnic_groups_ref = | religion = * 11.7% Христийн шашин ** 9.3% Католик ** 2.4% бусад урсгал

|1.2% бусад|30.1% хариулаагүй}} | religion_ref = | religion_year = 2021 | demonym = Чехүүд | government_type = Нэгдмэл парламентын бүгд найрамдах улс | leader_title1 = Ерөнхийлөгч | leader_name1 = Петр Павел | leader_title2 = Ерөнхий Сайд | leader_name2 = Петр Фиала | legislature = Парламент | upper_house = Сенат | lower_house = Төлөөлөгчдийн танхим | sovereignty_type = Түүх | established_event1 = Бохемийн гүнт улс | established_date1 = 870 | established_event2 = | established_date2 = 1198 | established_event3 = Чехословак | established_date3 = 10 сарын 28, 1918 он | established_event4 = Бүгд Найрамдах Чех Улс | established_date4 = 1 сарын 1, 1993 он | area_km2 = 78,871 | area_footnote = | area_rank = 115 | area_sq_mi = 30,452 | percent_water = 2.16 (2022) | population_estimate = 10,827,529 | population_census = 10,524,167 | population_estimate_year = 2023 | population_estimate_rank = 85 | population_census_year = 2021 | population_density_km2 = 133 | population_density_sq_mi = 345 | population_density_rank = 91 | GDP_PPP = $537 тэрбум | GDP_PPP_year = 2023 | GDP_PPP_rank = 47 | GDP_PPP_per_capita = $50,961 | GDP_PPP_per_capita_rank = 37 | GDP_nominal = $330 тэрбум | GDP_nominal_year = 2023 | GDP_nominal_rank = 47 | GDP_nominal_per_capita = $31,368 | GDP_nominal_per_capita_rank = 35 | Gini = 24.2 | Gini_year = 2020 | Gini_change = increase | Gini_ref = | Gini_rank = | HDI = 0.889 | HDI_year = 2021 | HDI_change = increase | HDI_ref = | HDI_rank = 32 | currency = Чех крон | currency_code = CZK | time_zone = ТЕЦ | utc_offset = +1 | utc_offset_DST = +2 | time_zone_DST = ТЕЗЦ | date_format = ө. с. жжжж | drives_on = баруун | calling_code = +420 | patron_saint = St. Wenceslaus | iso3166code = CZ | cctld = .cz | flag_p1 = Flag of the Czech Republic.svg | today = }}

right|250px|thumb|Храдчани - Прагийн цайз Чех улс (чехээр ''Česko'') буюу албан ёсоор Бүгд Найрамдах Чех Улс (чехээр ''Česká republika'') — Төв Европд оршдог тусгаар тогтносон, бүрэн эрхт улс юм.

Өрнөд талаараа Герман, өмнөд талаараа Австри, дорнод талаараа Словак, дорно умард талаараа Польш гэсэн дөрвөн улстай хил залгадаг.

Далайд гарцгүй орон. Нутаг дэвсгэрийн хэмжээ 78,866 хавтгай дөрвөлжин километр, эх газрын болон тэнгисийн уур амьсгалтай.

Хүн амын тоо 10.6 сая, хамгийн том бөгөөд нийслэл хот нь Праг. Мөн Брно, Острава, Оломоуц зэрэг том хотуудтай.

Үндсэн хүн ам нь чех үндэстэн, албан ёсны хэл нь чех хэл, хүн амын олонх нь шашингүй, олон шашныг хүлцдэг.

Урьдын түүхэнд Бохеми, Морави, Чехийн Силези хэмээх гурван нутаг байсан бөгөөд Их Моравийн хүрээнд 9-р зуунд Бохемийн бэйст улс байгуулагдсан нь анхны чех улс байв. 1002 оноос Ариун Ромын Эзэнт Гүрний бүрэлдэхүүнд орж, 14-р зууны үед газар нутгаа ихээр тэлж, 14-17-р зуунд Ариун Ромын Эзэнт Гүрний нийслэл нь Бохемийн Праг хот байв. Хабсбургийн ураг төрийн эрхэнд гарч герман хэл соёл дэлгэрч байв. 1806-1867 онд Австри-Унгарын Эзэнт Улс, 1867-1918 онд Австри-Унгарын эзэнт улсын мэдэлд орсон. Чех хэл соёлоо гэсэн үндэсний хөдөлгөөн 19-р зуунаас эхэлсэн ба дэлхийн нэгдүгээр дайны дараа Чехословак улс байгуулагдахад аж үйлдвэр илүү хөгжсөн тал нь Чехийн нутаг байв. Хоёр дайны хооронд Чехословак ардчилсан дэглэмтэй байсан ба Нацист Германд Чехийн нутаг эзлэгдэж, зэргэлдээх Словак нь хүүхэлдэй улс хэлбэрт оржээ. 1945 онд Зөвлөлтийн цэрэг Чехословакийг чөлөөлснөөр энэ улс эв хамт дэглэмтэй, нэг намын тогтолцоотой улс болсон. 1968 онд Прагийн хавар хэмээх хөдөлгөөн өрнөж, 1989 оны тайван хувьсгалаар Зөвлөлтийн нөлөөнөөс салж ардчилсан дэглэм, зах зээлийн эдийн засагт шилжжээ. 1993 онд Чехословак дайн дажингүйгээр Чех, Словак хэмээх хоёр улс болж тусгаар тогтносон.

Өнөөгийн Чех улс жилийн дотоодын нийт бүтээгдэхүүн (ДНБ) нь 400-гаад тэрбум америк доллартай тэнцсэн, нэг хүнд ноогдох ДНБ нь 40,000 ам.доллартай тэнцэж буй хөгжингүй орон юм.

Эрүүл мэнд, боловсролын талаар Европт жишиг үзүүлж, хүний хөгжлийн илтгэлцүүрээр дэлхийд 15-р эрэмбэлэгдэж байна.

Чех улс батлан хамгаалах зорилгоор НАТО эвсэлд 1999 онд нэгдсэн ба эдийн засгийн хүрээнд Европын холбоонд 2004 онд нэгджээ. Wikipedia-аас ирүүлсэн